W związku z rozprzestrzenianiem się epidemii COVID – 19 wprowadzane są kolejne ograniczenia dotyczące przemieszczania się, a w mediach co chwilę pojawiają się informacje o surowych karach dla naruszających kwarantannę, zakaz izolacji czy wstępu do parków i lasów.
Czego nie wolno nam robić i jakie grożą nam sankcję za naruszenie zakazów?
Zacznijmy od najsurowszej kary, tj. kary do 30.000 zł. Nakłada ją powiatowy inspektor sanitarny, jeśli ustali, że naruszyliśmy obowiązek kwarantanny, hospitalizacji lub izolacji nałożony na nas w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem COVID-19. Wymieniony przypadek dotyczy niewielkiej grupy osób, które np. po powrocie z zagranicy zobowiązane są do przestrzegania 14 – dniowej kwarantanny.
Jednak tak surową karę możemy otrzymać za mniej jednoznaczne i zdawałoby się mniej groźne naruszenia.
Na wymierzenie kary pieniężnej w wysokości od 5.000 do 30.000 zł narażamy się w przypadku naruszenia ograniczeń wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów nakazów dotyczących sposobu przemieszczania się, czyli przede wszystkim zakazu poruszania się bez istotnej przyczyny, obowiązku zachowania 2 metrów odległości od innej osoby przy przemieszczaniu się pieszo, z wyjątkiem, gdy tą osobą jest niepełnosprawny, dziecko do lat 13 lub inna osoba, która wymaga pomocy przy poruszaniu się. Kara w tej samej wysokości grozić będzie także rodzicom, których niepełnoletnie dzieci przemieszczać się będą bez opieki osoby dorosłej, rodzica lub opiekuna.
Zgodnie z tekstem rozporządzenia ww. ograniczenia i zakazy powinny zostać utrzymane co najmniej do 19 kwietnia.
Od 16 kwietnia identyczna kara będzie grozić nam za przemieszczanie się bez zasłoniętych ust lub nosa.
Wyższe dolne widełki kary, tj. od 10.000 zł, przy utrzymaniu górnej kwoty 30.000 zł, zostały przewidziane z tytułu naruszenia zakazu wstępu do lasów, parków czy na inne tereny zielone, który według aktualnego stanu prawnego trwać będzie do 19 kwietnia.
Ponieważ do 19 kwietnia utrzymane zostają ograniczenia w wykonywaniu niektórych rodzajów działalności, np. kin, restauracji, salonów kosmetycznych i fryzjerskich czy siłowni bądź działalności prowadzonej w ramach sklepów wielkopowierzchniowych (z wyłączeniami co do sklepów spożywczych, aptek czy drogerii), warto pamiętać, że naruszenie zakazu kosztować nas może od 10.000 do 30.000 zł. Identycznie karane będą naruszenia maksymalnej liczby osób w obiektach handlowych i usługowych oraz tzw. godziny dla seniorów.
Niższe kary grożą za naruszenie zakazu zgromadzeń – kara pieniężna z tego tytułu będzie mieścić się pomiędzy 5.000 a 10.000 zł.
Wszystkie wyżej wymienione sankcje wymierzane są, co do zasady, decyzją powiatowego inspektora sanitarnego, która podlega natychmiastowemu wykonaniu. Oznacza to, że karę należy uiścić najpóźniej w terminie 7 dni.
W przypadku kolejnego ukarania za ten sam czyn, kolejna kara nie może być niższa od wymierzonej poprzednio, a jej wysokość ustala się przez powiększenie uprzedniej kary o 25%.
Mimo że obecnie nie obowiązują już zakazy obrotu na rynku krajowym niektórymi produktami (np. rękawiczkami czy maseczkami) i utrzymane zostały tylko ograniczenia ich wywozu za granicę, warto pamiętać, że w przypadku ich wznowienia, za handel wyrobami, co do których wydano rozporządzenie ograniczające lub zakazujące ich sprzedaży w związku z COVID -19 wojewoda może karę pieniężną w kwocie do 1 000 000 zł, a w przypadku jeżeli wartość przedmiotów lub produktów przekracza 1 000 000 zł administracyjna kara pieniężna określana jest w wysokości dwukrotności tej wartości. Kontrole w tym zakresie przeprowadza w trybie kontroli celno-skarbowej Krajowa Administracja Skarbowa. Od decyzji służy odwołanie do ministra właściwego do spraw zdrowia.
W jaki sposób wymierzane będą kary?
Źródłem informacji uzasadniających ukaranie mogą być ustalenia Policji lub innych służb. Jeśli np. zostaniemy zatrzymani przez Policjanta i uzna on, że nasze wyjście nie ma na celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego, powinien on sporządzić notatkę ze zdarzenia, a następne przekazać ją do powiatowego inspektora sanitarnego z wnioskiem o wydanie decyzji nakładającej karę pieniężną. Inspektor wszczyna na tej podstawie postępowanie administracyjne. Niestety, nie ma on obowiązku zawiadomienia nas o tym postępowaniu i nie musi umożliwić nam zapoznania się z materiałami zgromadzonymi w jego toku. Inspektor wydaje decyzję nakładającą karę pieniężną kierując się zasadami zawartymi w kodeksie postępowania administracyjnego. Powinien on zatem uwzględnić m.in. wagę i okoliczność naruszenia, chroniony interes publiczny itp. Aktualna praktyka wskazuje, że organy wymierzają kary w granicach górnego ustawowego zagrożenia.
Co zrobić gdy zatrzyma mnie Policja?
Przede wszystkim należy zachować spokój. Policjant wykonuje nałożone na niego obowiązki i stara się chronić życie i zdrowie nasze oraz innych ludzi. Przede wszystkim należy udzielić wyjaśnień co do przyczyn naszego zachowania, które zostało uznane za naruszenie. Jeśli zostaliśmy zatrzymani w drodze do pracy, a zarzuca nam się przemieszczanie się bez uzasadnionego powodu, wyjaśnijmy, że udajemy się do miejsca zatrudnienia i podajmy jego adres. Policja nie może jednak od nas wymagać zaświadczeń czy umów potwierdzających siedzibę pracodawcy czy klienta.
Podobnie jednorazowy spacer czy krótka przejażdżka rowerem mogą stanowić realizację niezbędnych potrzeb związanych z bieżącymi sprawami życia codziennego. Często są one niezbędne do utrzymania naszego zdrowia czy w związku z uprawianym sportem.
Udzielenie rzeczowych wyjaśnień, z których jasno wynikać będzie, że działamy w ramach dopuszczalnych wyjątków wynikających z ustaw i rozporządzeń, pozwoli nam uniknąć kary pieniężnej. Organ zapoznawszy się z naszymi wyjaśnieniami zawartymi w notatce sporządzonej przez Policjanta może podzielić nasze stanowisko i odstąpić od jej wymierzenia.
Spokojna i rzeczowa rozmowa może także spowodować, że, mimo naruszenia, zostaniemy ukarani naganą lub grzywną do 500 zł nałożoną mandatem, a nie karą pieniężną. Z uwagi na niejasne przepisy i pozostawienie w tym zakresie rozstrzygnięcia uznaniu Policjanta – może on wymierzyć nam karę na podstawie kodeksu wykroczeń z powodu naruszenia przepisów porządkowych i nie kierować sprawy do powiatowego inspektora sanitarnego.
Dostałem mandat lub decyzję o karze pieniężnej – co robić?
Jeśli uważamy, że mandat został na nas nałożony niesłusznie, możemy odmówić jego przyjęcia. Wówczas sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego.
W przypadku nałożenia na nas kary pieniężnej decyzją powiatowego inspektora sanitarnego, sytuacja staje się bardziej skomplikowana. Decyzja jest, niestety natychmiastowo wykonalna – co oznacza, że nawet, jeśli złożymy odwołanie, co do zasady karę powinniśmy uiścić niezwłocznie.
Możemy zwrócić się do organu o odroczenie kary pieniężnej lub jej rozłożenie na raty – jednakże należy pamiętać, że przyznanie takiej ulgi jest sytuacją wyjątkową i wymaga istnienia ważnego interesu publicznego lub strony.
Odwołanie od decyzji nakładającej karę pieniężną składa się do wojewódzkiego inspektora sanitarnego, a jeśli nie zostanie ono uwzględnione, przysługuje nam od jego rozstrzygnięcia skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
