Ze względu na trwającą epidemię wirusa COVID-19, największe biura podróży w Polsce odwołują imprezy turystyczne zaplanowane w najbliższym okresie czasu. Mając przy tym na uwadze konieczność wcześniejszego opłacenia rezerwacji wycieczek przez klientów biur podróży, nasuwa się zatem pytanie, czy w zaistniałych okolicznościach podróżnym przysługuje zwrot wpłaconej kwoty w związku z odwołaniem wycieczki.
Na powyższe pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. Jak wynika bowiem z art. 47 ust. 5 pkt 2 ustawy o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, stanowiącej implementację przepisów unijnych w tym zakresie, jeżeli z powodu nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności nie można zrealizować zawartej umowy o udział w imprezie turystycznej, to biuro podróży może ją rozwiązać, jednocześnie dokonując pełnego zwrotu środków wpłaconych przez podróżnego. Podróżnemu nie przysługuje natomiast dodatkowe odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu odwołania wycieczki. Warto przy tym wyjaśnić, iż zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 15 ww. ustawy, nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności należy rozumieć jako wszelkie sytuacje, pozostające poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania.
Za okoliczności spełniające powyższe kryteria należy uznać niewątpliwie nagły wybuch epidemii wirusa COVID-19, w związku z którym władze znacząco ograniczyły możliwość poruszania się, w szczególności odbywania podróży międzynarodowych. Komisja Europejska w komunikacie z 19 marca 2020 roku wprost wskazała, iż na gruncie przepisów unijnych, których bezpośrednią implementację stanowi polska ustawa, ograniczenia w zakresie poruszania się i odbywania podróży wprowadzone przez władze państwowe stanowią podstawę do odwołania zaplanowanych wycieczek.
Zgodnie z art. 47 ust. 6 ww. ustawy, biuro podróży powinno dokonać zwrotu poniesionych przez klientów opłat w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy. W związku z masowym odwołaniem wycieczek istnieje jednak obawa, że niektóre biura niechętnie będą zwracać klientom wpłacone środki, proponując raczej w zamian przesunięcie terminu wycieczki bądź voucher na inne wycieczki. Należy jednak podkreślić, że to, czy podróżny zgodzi się na tego typu rozwiązanie, zależy wyłącznie od niego. Zasadność roszczenia podróżnego o zwrot wpłaconych środków w przypadku odwołania wycieczki wydaje się być bezsporna, w związku z czym jeżeli biuro podróży uchyla się od zwrotu wpłaconych środków, podróżny może dochodzić swoich praw na drodze sądowej.
Warto dodać, że w przypadku, gdyby wycieczka zagraniczna zaplanowana w najbliższym czasie nie została jednak odwołana przez organizatora, podróżnemu na podstawie art. 47 ust. 4 ww. ustawy przysługuje analogiczne uprawnienie do odstąpienia od umowy zawartej z organizatorem turystyki ze względu na wystąpienie nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Mając zatem na uwadze znaczące ograniczenia wprowadzone w związku z epidemią wirusa COVID-19, należy uznać, iż w sytuacji bezczynności biura podróży, klient sam może odstąpić od zawartej umowy i domagać się na tej podstawie od biura zwrotu wpłaconych środków w terminie 14 dni
